Was het Picasso of was het Van Rees?
24.02.2018.
Het NRC artikel over de tentoonstelling Kees van Dongen & Le Bateau Lavoir begint met de controverse, “ de futiele vraag” “ Wie heeft Kees van Dongen aan een werkplek geholpen”.
artikel in NRC over expositie in Parijs
De genoemde “samenstellers” in bovenstaande VanPicassoVanReesNRC artikel zijn de uitgever en de gastcurator/eindredactie, Anita Hopmans. Zij baseren zich op het boek: John Richardson: A life of Picasso, Volume 1, 1881-1906, Random House N.Y. ; USA, 1991.
Richardson schrijft over de ontmoeting Picasso/Van Rees in 1904 in het café: Le Lapin Agile op pag. 376 en vervolgt met: “Through the Van Reeses Picasso met the painter Kees van Dongen and his wife, and he arranged for them to take a studio at the Bateau Lavoir in December 1905”.
Richardson heeft veel bronnen geraadpleegd voor zijn lijvig werk. Duidelijk spreekt uit genoemde pagina zijn onderliggende bron: het boek van A.B. Loosjes Terpstra. Al laat hij totaal na om een bron te vermelden. Hij verhaspelt het tweede deel van mevr. Loosjes tekst en noteert in zijn boek op diezelfde pagina 376 nogal wat feitelijke fouten over Van Rees. Slordigheden door niet goed gebruikt en niet genoemd, maar voor de kenner wel herleidbaar, bronmateriaal.
A.B Loosjes Terpstra: “Moderne Kunst in Nederland 1900-1914” Haentjes, Dekker en Gumbert, Utrecht 1959, is het naslagwerk over de Nederlandse kunstenaars in de periode vanaf de vorige eeuwwisseling.
Irène Lesparre, Van Rees expert en schrijver van één van de hoofdstukken in de catalogus van de tentoonstelling had hierover een flinke discussie met de eindredactie, die als weerwoord aanvoerde: Wie kent in Frankrijk nou Loosjes Terpstra? Want Irène Lesparre gaat uit van het naslagwerk van A.B. Loosjes Terpstra.
Mevr. Loosjes Terpstra deed vele jaren onderzoek, waarbij zij de toen nog in leven zijnde beeldend kunstenaars heeft geïnterviewd, waaronder Van Dongen en Van Rees. In haar boek beschrijft Loosjes Terpstra de ontmoeting Picasso/Van Rees bij het café Le Lapin Agile in 1904 en Van Rees ’ intrek in het Bateau Lavoir in oktober 1904. (hfdst getiteld “Verspreid Modernisme, 1900-1908; subtitel: Van Rees, pag. 18).
A.B. Loosjes Terpstra schrijft (in hetzelfde hfdst.: subtitel: Van Dongen, pag. 28): ” Eind 1905, ná de opening van de Salon d’Automne, is Van Dongen op raad van Otto van Rees verhuisd naar Rue Ravignan 13”. (Dat was het adres destijds van het Bateau Lavoir).
Wie moet je dan geloven?
Richardson die niet erg netjes omgaat met zijn bronvermelding, de taal van zijn bron niet spreekt en de feiten door elkaar haalt.
Of de kunsthistorica mevr. Loosjes Terpstra, die Kees van Dongen persoonlijk interviewde en neerschreef wat Van Dongen meldde over hoe hij in het Bateau Lavoir terechtkwam.